اثر سطوح کم آبیاری در مراحل چهارگانه رشد بر عملکرد وکیفیت چغندرقند

به منظور محاسبه فاکتور حساسیت گیاه (Ky) و اثر سطوح کم آبیاری در مراحل مختلف رشد چغندرقند، آزمایشی به صورت کرت‌های یک‌بار خردشده که در آن مراحل مختلف رشد چغندرقند در کرت‌های اصلی و سطوح مختلف کاهش آب در کرت‌های فرعی قرار داده شده بودند، در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار طی سال‌های 83 و 84 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی همدان انجام شد. مراحل مختلف رشد چغندرقند شامل چهار مرحله، سبز شدن تا استقرار بوته، استقرار بوته تا 70 الی 80 درصد پوشش مزرعه، پوشش کامل مزرعه تا ابتدای شروع کاهش پوشش گیاهی و از شروع کاهش پوشش گیاهی تا رسیدگی کامل چغندر قند (حداکثر ضریب استحصال) بودند. تیمارهای آبیاری عبارت بودند از: کاهش مصرف آب تا 55، 70 و 85 درصد حجم آب آبیاری کامل و یک تیمار آبیاری کامل(شاهد). نتایج تجزیه واریانس مرکب داده‌ها نشان داد که اثر مراحل رشد چغندرقند، برای عملکرد قند و عملکرد قند قابل استحصال و همچنین میزان قند و میزان قند قابل استحصال معنی‌دار بود. اثر سطوح مختلف آبیاری برای عملکرد کمّی در سطح یک درصد و برای ضریب قلیائیت معنی‌دار بود. اثر متقابل دو عامل مراحل چهارگانه رشد چغندرقند و سطوح مختلف آبیاری از نظر صفات کمی معنی‌دار بود. نتایج آزمایش نشان دادکه حساسیت گیاه چغندرقند در تمام مراحل رشد و نمو نسبت به کمبود آب یکسان نبود. حساس‌ترین مرحله رشد چغندرقند به تنش آب مرحله اول رشد یعنی مرحله سبز شدن تا استقرار بوته برای عملکرد ریشه و شکر بود. ضریب حساسیت چغندرقند در مرحله یک، دو، سه و چهارم رشد برای عملکرد شکر به ترتیب 23/1، 02/1، 06/1 و84/0 بود. بنابراین مرحله چهارم رشد چغندر قند کمترین حساسیت را به کم آبیاری داشت، چنانکه در مرحله چهارم رشد با کاهش45 درصد آب مصرفی نسبت به آبیاری کامل (شاهد)، عملکرد قند به ترتیب 80/9 و 37/10 تن در هکتار بودکه فقط 5/5 درصد کاهش را نسبت به تیمار شاهد نشان داد. به نظر می‌رسدکه می‌توان با برنامه ریزی صحیح آبیاری در مراحل رشد گیاه با ضریب حساسیت پایین، میزان معینی از نیاز آبی گیاه را کاهش داد بطوری که میزان افت محصول کمتر از میزان آب کسر شده باشد. بر اساس نتایج این آزمایش امکان کاهش مقدار آب مصرفی تا 45 درصد در مراحل دوم و چهارم و تا 15 درصد در مرحله سوم رشد نسبت به آبیاری کامل، بدون کاهش معنی دار در عملکرد قند قابل استحصال، در زراعت چغندر قند وجود دارد.